Του Αντιστρατήγου ε.α. Π.Σ. και επιτίμου Προέδρου ΕΑΠΣ Γιάννη ΣταμούληΑπό την ίδρυση του Πυροσβεστικού Σώματος στη χώρα μας, οι Έλληνες Πυροσβέστες, δίνουν μια καθημερινή μάχη κατά την εκτέλεση του καθήκοντος, ακροβατώντας στο λεπτό νήμα που χωρίζει τη ζωή από την απώλεια της. Σε αυτή την ισορροπία κινδύνου, δεκάδες είναι οι συνάδελφοι που έχασαν τη ζωή τους, ακόμα περισσότεροι τραυματίστηκαν και βέβαια στο σύνολό τους εκτέθηκαν σε εξαιρετικά επικίνδυνα περιβάλλοντα, με ουσιαστικό αποτέλεσμα τον περιορισμό του προσδόκιμου ζωής και συνεπειών που έπληξαν μακροχρόνια την ποιότητα της υγείας τους.
Το πυροσβεστικό επάγγελμα είναι η επιτομή τη επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη ότι επικίνδυνη εργασία νοείται η έκθεση σε βλαπτικούς παράγοντες που επιφέρουν την απώλεια της ζωής ή της σωματικής ή και ψυχικής ικανότητας, ενώ ανθυγιεινή εργασία νοείται η διαρκή εργασία σε επαφή με παράγοντες, που μπορεί να δημιουργήσουν παθολογικά αίτια για εκδήλωση νόσου.
Αυτό ακριβώς είναι το καθημερινό περιβάλλον εργασίας του Πυροσβέστη, ο οποίος στα συμβάντα που καλείται να επέμβει, εκτίθεται πέρα των φυσιολογικών – επιτρεπόμενων ορίων και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε φυσικούς (Θερμότητα, Θόρυβος, Δονήσεις, Ακτινοβολίες), χημικούς (Ρυπαντές ατμόσφαιρας) και Βιολογικούς (έντομα, βακτήρια, ιοί, μύκητες) παράγοντες. Επιπρόσθετα αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας και ασφάλειας στο εργασιακό του περιβάλλον από μια σειρά υποτιμημένων αλλά εξίσου σημαντικών παραγόντων όπως οι εργονομικοί, κοινωνικοί και ψυχολογικοί παράγοντες.
Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, αλλά και του νοσοκομείου Saint Joseph στην Ατλάντα των Η.Π.Α. προκύπτει ότι «οι Πυροσβέστες είναι γνωστό ότι έχουν 300% αυξημένο κίνδυνο για καρδιακή νόσο σε σύγκριση με άλλα τμήματα του πληθυσμού». Ο Έλληνας ερευνητής του Πανεπιστημίου Harvard κ. Στέφανος Ν. Καλές σημειώνει ότι «Η καταπολέμηση των πυρκαγιών και οι διάφορες διασώσεις εγκλωβισμένων ατόμων από διαφορετικές συνθήκες κάθε φορά, περιλαμβάνουν πολλές φορές αιφνίδια περιστατικά που επιβαρύνουν την υγεία των Πυροσβεστών και παράλληλα την έκθεση τους σε τοξικά περιβάλλοντα... Οι κίνδυνοι κάνουν τη δουλειά αυτή να είναι πιο ευάλωτη στις καρδιακές παθήσεις με ακόμη πιο θανατηφόρα αποτελέσματα για τους Πυροσβέστες». Από μελέτες προκύπτει ότι οι Πυροσβέστες έχουν 12 με 136 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιακή νόσο, κατά την κατάσβεση της πυρκαγιάς, 3 έως 14 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιακή νόσο, ανταποκρινόμενη σε ένα περιστατικό, 2 έως 10,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιακή νόσο, κατά την διάρκεια επιστροφής από περιστατικό, ενώ έχουν 3 έως 7 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιακή νόσο, κατά τη διάρκεια της φυσικής καταπόνησης σε εκπαίδευση. Από στατιστικά στοιχεία που προέρχονται από την International Association of Fire Fighters φαίνεται ότι από την περίοδο 1970 έως 2017 είχαμε 1430 θανάτους, παγκοσμίως, επαγγελματιών πυροσβεστών την ώρα του καθήκοντος. Ποσοστό 52% των θανάτων παρατηρήθηκε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος στον τόπο τους συμβάντος και ποσοστό 25% κατά τη διάρκεια συναγερμού ή επιστροφής από το συμβάν.
Επίσης, άλλες στατιστικές καταγραφές, προέκυψε ότι οι Πυροσβεστικοί υπάλληλοι που εξέρχονται από την υπηρεσία τους έχουν χρόνο ζωής πέντε έως επτά χρόνια λιγότερο κατά μέσο όρο αντίστοιχα από τους άλλους κλάδους εργαζομένων παγκοσμίως. Από τα στοιχεία που υπάρχουν, διαφαίνεται ότι μεγάλος αριθμός αυτών ασθενούν και χάνουν τη ζωή τους, από νοσήματα που σχετίζονται άμεσα με το επαγγελματικό τους περιβάλλον μετά την έξοδό τους από την εργασία, γεγονός που καταδεικνύει και το βαθμό της έκθεσης σε όλους τους επιβλαβείς παράγοντες, όπως αυτοί αναλύονται παραπάνω, που σε συνδυασμό με την τεράστια ψυχολογική επιφόρτιση, οδηγούν μαθηματικά στην μοιραία εξέλιξη.(1)
Παρόλα αυτά, μέχρι και σήμερα το πυροσβεστικό επάγγελμα, όπως και αυτό των συναδέλφων αστυνομικών, λιμενικών και στρατιωτικών, η Πολιτεία δεν τον έχει συμπεριλάβει σε αυτά που έχουν χαρακτηριστεί ως επικίνδυνα και ανθυγιεινά.
Για χρόνια το συνδικαλιστικό κίνημα των ενστόλων το έχει στην προμετωπίδα των διεκδικήσεων του χωρίς αποτέλεσμα. Ιστορικό πλέον είναι το 2003, όπου μια μαζική συγκέντρωση διαμαρτυρίας για το επικίνδυνο και ανθυγιεινό, έξω από το υπουργείο Οικονομικών, διαλύθηκε από την αστυνομική βία με χημικά και δακρυγόνα.
Εκείνη την χρονιά η Ένωση Αξιωματικών είχε κωδικοποιήσει το αίτημα του επικινδύνου και ανθυγιεινού στην παρακάτω νομοθετική πρόταση:
«Επεκτείνεται και στους πυροσβεστικούς υπαλλήλους το υπό των διατάξεων των άρθρων του Ν. 2470/1997 προβλεπομένου επιδόματος ανθυγιεινής και επικίνδυνης εργασίας. Με Π.Δ. που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργού Δημόσιας Τάξης καθορίζονται οι προϋποθέσεις και οι όροι χορήγησης του σχετικού επιδόματος». Στο σχετικό Π.Δ. το χορηγούμενο επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας προτείνεται να καταβάλλεται κλιμακούμενο σε δύο κατηγορίες. Στη πρώτη συμπεριλαμβάνονται οι πυροσβέστες που εκτελούν μάχιμη υπηρεσία και οι ευρισκόμενοι σε κατάσταση υπηρεσίας γραφείου «ένεκα ταύτης και δια ταύτη» και τους χορηγείται επίδομα 180 €. Στη δεύτερη συμπεριλαμβάνονται όλοι οι υπάλληλοι που δεν ανήκουν στην προηγούμενη κατηγορία και τους χορηγείται επίδομα 120 €. Ετησίως τα παραπάνω ποσά αναπροσαρμόζονται ανάλογα με την εξέλιξη του πληθωρισμού. Ενσωμάτωση του επιδόματος ανθυγιεινής και επικίνδυνης εργασίας στο ποσό της σύνταξης στο ίδιο ύψος με το οποίο κάθε φορά χορηγείται στους εν ενεργεία υπάλληλους. Η σύνταξη των υπαλλήλων του Π.Σ. που αποστρατεύονται λόγω ορίου ηλικίας, προαγωγής νεωτέρου υπαλλήλου, για λόγους υγείας ή με αίτησή τους και εφόσον έχουν συμπληρώσει 25 έτη πραγματικής υπηρεσίας στο Σώμα και δεν συμπληρώνουν πραγματική συντάξιμη υπηρεσία 35 ετών, προσαυξάνεται μέχρι 8/35 και μέχρι τη συμπλήρωση 35ετούς πραγματικής συντάξιμης υπηρεσίας. Εφαρμογή της Νομοθεσίας για Υγιεινή και Ασφάλεια στους χώρους εργασίας και στο Πυροσβεστικό Σώμα, για τους χώρους στρατωνισμού των υπαλλήλων (Πυροσβεστικοί Σταθμοί, Κλιμάκια, Γραφεία ) και υιοθέτηση από το Δημόσιο των όρων «εργατικό ατύχημα» και «επαγγελματική ασθένεια», με ταυτόχρονη ενεργοποίηση των Υγειονομικών Υπηρεσιών του Σώματος ώστε να υπάρχει σχολαστική τήρηση λεπτομερών καταστάσεων και αρχείου για την κατάσταση της υγείας των υπαλλήλων και καταγραφή των σημειούμενων ατυχημάτων.
Παράλληλα την ίδια χρονιά κατατίθεται και η κοινή πρόταση όλων των σωματείων του χώρου, σύμφωνα με την οποία:
Το αστυνομικό, πυροσβεστικό και λιμενικό προσωπικό υπάγεται από 1-7-2003 στα βαρέα-επικίνδυνά και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Στο αστυνομικό, πυροσβεστικό και λιμενικό προσωπικό καταβάλλεται μηνιαίο επίδομα βαριάς - επικίνδυνης και ανθυγιεινής υπηρεσίας, ίσο με το 20 % του βασικού μισθού του Αστυνομικού Διευθυντή-Πυράρχου. Το επίδομα αυτό ανήκει στο συντάξιμο μισθό, κατά την έννοια των διατάξεων του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων, όπως εκάστοτε ισχύουν. Στο άρθρο 26 του Π.Δ. 166/00, όπως ισχύει, προστίθεται παράγραφος 7, ως εξής: Το αστυνομικό, πυροσβεστικό και λιμενικό προσωπικό δικαιούται σύνταξη αν απομακρυνθεί με οποιονδήποτε τρόπο από την Υπηρεσία και έχει 20ετή τουλάχιστον συντάξιμη υπηρεσία από την οποία 15ετή πραγματική».(2)
Αυτό το αυτονόητο αίτημα των ενστόλων παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο και διαχρονικό και είναι σημαντικό ότι και πάλι τα συνδικάτα του χώρου το θέτουν στην κορυφή της επικαιρότητας καλώντας του συναδέλφους σε κινητοποίηση πανελλαδικής ένστολης συγκέντρωσης διαμαρτυρίας την προσεχή Δευτέρα, 18 Δεκεμβρίου 2023 και ώρα 15.00, στην Αθήνα (Πλατεία Κολοκοτρώνη-Παλαιά Βουλή).
Πηγές:(1) Μελέτη ΠΟΕΥΠΣ για την αναγνώριση του πυροσβεστικού επαγγέλματος ως επικίνδυνου και ανθυγιεινού.
(2) Η κρατική βία έναντι του συνδικαλισμού των ενστόλων. έκδοση ΕΑΠΣ
